همانطور که می دانید قهوه به اشکال مختلف وجود دارد، اگر بخواهیم از ابتدا بگوییم دانه های سبز قهوه خام، دانه های قهوه رست داده شده، دانه هایی که آسیاب می شوند، قهوه فوری ، پد قهوه، کپسول قهوه و … همه را شامل می شود، حال در این مقاله می خواهیم به بررسی یکی دیگر از انواع موجود قهوه صحبت کنیم به نام قهوه محلول که شاید کمتر به گوشتان خورده باشد.
از تاریخچه آن، موارد تولید، خواص، مراحل مصرف و موارد دیگر از آن خواهیم گفت؛ پس اگر علاقمند به این موضوع می باشید و به دنبال افزایش اطلاعات خود درباره قهوه ها و انواع آن هستید کافی پارس، اولین مدرسه قهوه ایران که برگذار کننده دوره های جامع باریستایی با ارائه مدرک بین المللی می باد را تا انتهای مطلب دنبال کنید.
قهوه محلول یا فوری چیست؟
قهوه فوری یا قهوه آماده یا پودر قهوه یا قهوه محلول، نوشیدنی ای است درست شده از دانه‌های قهوه عمل آوری و رست شده، این قهوه به شکل تجاری با یکی از روش های موجود به نام های خشک کردن انجمادی یا خشک کردن پاششی تولید می شود که با رساندن رطوبت به آن می توان آماده مصرف نمود.
از ویژگی های قهوه های فوری می‌توان به سرعت آماده سازی بالا، وزن و حجم کم در مقایسه با دانه های قهوه خشک و عمر طولانی در صورت نگه داری مناسب اشاره کرد، اگر قهوه فوری در محل خشک و خنک نگهداری نشود می تواند فاسد هم شود و از بین برود و از اولین علائمش از دست دادن عطر و طعم آن می باشد.
حال قضیه این است که قهوه فوری به صورت مایع غلیظی نیز تولید می گردد که به آن قهوه محلول گفته می شود که در ادامه از آن بیشتر خواهیم گفت.
تاریخچه بوجود آمدن قهوه محلول:
قهوه فوری یا قهوه محلول در سال ۱۸۹۰ توسط دیوید استرنج در شهر اینورکارگیل نیوزیلند اختراع شد، این محصول با نام تجاری قهوه استرنج و با تکیه به فرایند ثبت اختراع خشک کردن با هوای گرم به فروش رسید.
در کنار این اختراع دانشمندی ژاپنی به نام ساتوری کاتو که در شیکاگو زندگی و فعالیت می کرد اختراعی مشابه قهوه محلول را در سال ۱۹۰۱ به ثبت رساند، پس از گذشت زمان جورج لوئیس واشینگتن روش دیگری برای تولید قهوه فوری به دنیا ارائه کرد و در سال ۱۹۱۰ شروع به بازاریابی و پرزنت آن نمود.
در سال ۱۹۳۸ شرکت نسکافه نیز روشی بسیار پیشرفته تر از قبلی ها برای تولید قهوه فوری ارائه داد؛ در دنیای مدرن مارک های زیادی از قهوه محلول یا فوری وجود دارند مثل نسکافه، جاکوبز، اینترنشنال رست، های فایو، اکسترا، ماکسول هاوس، روبرت تیمس، استارباکس و … که همه شان معروف و در دنیا پرطرفدار می باشند.
قهوه فوری در بریتانیا طی جنگ جهانی دوم طرفدار پیدا کرد و تاکنون نیز رکورد بیشترین قهوه خریداری یعنی ۷۵ % را برای مصارف خانگی در بریتانیا را در دست دارد، این میزان در کشورهای آمریکا و فرانسه کمتر از ۱۰ % و در ایتالیا کمتر از 1 % می باشد.
نگه داری قهوه محلول یا قهوه فوری:
قهوه های فوری را به شکل پودر یا دانه‌های ریز گرانولی و معمولا در ظرف های شیشه ای، بسته های پلاستیکی وکیوم و بدون هوا یا قوطی های شیک در بازار به فروش می رسانند، آنکه قهوه فوری را می خرد تنها کاری که می کند این است که آب تصفیه شده را به جوش می آورد و بعد در فنجان، ماگ یا ظرف سرو به پودر قهوه اضافه می نماید و اینکه چه مقدار پودر قهوه اضافه کند به میل ایشان و میزان غلظتی که دوست دارد بستگی دارد.
جدیدا قهوه فوری را مثل چای کیسه ای تهیه کرده اند یا در جاهایی مثل مطب ها و شرکت ها بصورت جای گرفته در قاشقی که حاوی پودر آماده قهوه می باشد استفاده می کنند که راحت تر و سریع تر می باشد و فورا در آب با کمی هم زدن قهوه آماده می شود.
قهوه محلول نیز که در واقع همان پودر قهوه با آب مخلوط شده و آماده است معمولا در ظروف شیشه ای نگه داری می شود که باید آن را در جای خشک، خنک و بدور از نور آفتاب و گرما نگه دارید و هربار خواستید بصورت خنک با یخ یا گرم بنوشید.
انواع قهوه محلول یا فوری:
1-قهوه فوری کلاسیک
2-قهوه فوری گلد
تفاوت این دو نوع قهوه در روش فرآوری آنهاست که باعث تفاوت در طعم و ظاهرشان می شود، در تولید قهوه فوری کلاسیک فقط از روش حرارتی خشک شدن با اسپری استفاده می شود که باعث می گردد قهوه ای غلیظ با عطری قوی داشته باشیم که همین باعث بیشتر بودن میزان کافئین موجود در مدل قهوه محلول کلاسیک نسبت به قهوه گلد می باشد.
اما در قهوه گلد چون از روش حرارتی خشک شدن با اسپری و انجماد استفاده می گردد باعث می شود عطر و طعم اصلی قهوه بیشتر حفظ شود و همچنین رنگی طلایی تر به همراه طعمی ملایم تر نسبت به قهوه فوری کلاسیک داشته باشد؛ در ایران قهوه گلد محبوب تر است آن هم به خاطر ذائقه ایرانیان است که طعم ملایم را بیشتر می پسندند و عطر و طعم قهوه را بهتر می شود لمس کرد و به علت همین مسائل قهوه گلد نسبت به قهوه کلاسیک گران تر است.
موارد استفاده از قهوه محلول یا پودر قهوه:
پودر قهوه فوری یا قهوه محلول در تهیه انواع آیس کافی‌ها مانند فراپه یونانی و در صورت نبود وقت در انواع قهوه های دیگر مانند کاپوچینو، ماکیاتو و … استفاده می گردد که پیشنهاد نمی گردد و بهتر است برای داشتن قهوه ای با کیفیت، خوش عطر و طعم از دانه قهوه تازه آسیاب شده قبل از تهیه قهوه استفاده نمود تا مشتری یا خودتان لذت بیشتری ببرید.
چون مسلما این قهوه ها بخصوص آنهایی که پایه شان قهوه اسپرسو می باشد طعم بسیار متفاوتی با قهوه از پیش آماده خواهند داشت.
در بعضی کشورها مثل پرتغال، اسپانیا و هند از شیر داغ به جای آب داغ در تهیه نوشیدنی با قهوه فوری استفاده می‌شود، در کره جنوبی قهوه فوری با پودر مکمل قهوه و شکر ترکیب می گردد و به اسم کافی میکس ارائه می شود.
استفاده از قهوه های فوری در آشپزی های عمومی و تشریفاتی به خاطر راحتی در استفاده این روزها خیلی متداول شده است و از آن در تهیه کیک ها و دسرهای قهوه که یکی از موارد خوراکی اصلی جشن ها در نیوزیلند، استرالیا و بریتانیا می باشد بسیار زیاد استفاده می گردد.
از قهوه محلول برای طعم دهی به بستنی یا ساندی ها (ساندی نوعی دسر بستنی می باشد که از یک اسکوپ بستنی که رویش سیروپ های گوناگون ریخته شده درست می شود، گاهی هم از انواع آجیل خرد شده، خامه زده شده یا آلبالویی به نام ماراچینو چری نیز از تزئین برای آن استفاده می کنند) استفاده می گردد و معمولا با میزان مساوی از شکلات شیرین یا تلخ مخلوط می شود.
مراحل تولید قهوه محلول:
قهوه محلول یا فوری مثل دانه های قهوه معمولی تازه از رست آنها که باعث استخراج طعم و عطر واقعی دانه‌هاست تهیه می گردد؛ یکی از روش های متداول در بیشتر کارگاه های تولید قهوه آماده، استفاده از سیلندرهای دوار حاوی دانه‌های سبز قهوه و گازهای حاصل از احتراق گرم می باشد.
بدین ترتیب که وقتی دمای دانه به ۱۶۵ سانتی گراد می رسد برشته کردن شروع می شود که همراه با صداهایی مثل ترکیدن شبیه تولید دانه های ذرت در حال بو دادن می باشد؛ این سیلندر در حدود ۷ الی ۱۵ دقیقه و با راندمان حدود ۲۵ تا ۷۵٪ یک دسته قهوه را رست می دهند که البته روش های دیگری نیز برای رست قهوه وجود دارد.
بعد از انجام این مرحله دانه های قهوه بو داده شده را به اندازه 5/0 تا 1/1 میلی متری آسیاب و خرد می کنند، این کار بخاطر راحتی در مرحله بعدی که حل کردن دانه های خرد شده در آب تصفیه شده و تهیه قهوه محلول می باشد انجام می شود.
بعد از بو دادن و آسیاب کردن، قهوه خرد شده را در آب حل می‌کنند، در این مرحله که استخراج نام دارد، حرارت قهوه محلول را در چندین ستون مخصوص به دمای ۱۵۵ تا ۱۸۰ درجه سانتی گراد می رسانند که این کار باعث تولید کنسانتره قهوه می گردد که پس از فیلترینگ و با استفاده از فرایندهای خشک کردن از طریق تبخیر در خلأ یا خشک‌کردن انجمادی پودر قهوه تهیه می گردد.
نکته: معمولا در صنعت قهوه جداسازی کافئین قهوه از دانه آن، اکثرا همیشه قبل از فرایند برشته کردن انجام می شود که بر عطر و طعم آزاد شده از قهوه تأثیر دارد.
کافئین قهوه محلول:
میزان کافئین قهوه قهوه محلول یا فوری معمولا از قهوه معمولی کمتر است؛ در یک تحقیق و مقایسه میان انواع قهوه معمولی که در منزل تهیه می شوند و قهوه فوری، مشخص شده است که هر فنجان معادل ۲۲۵ میلی لیتر قهوه فوری بطور متوسط دارای ۶۶ میلی‌گرم کافئین است و این در حالیست که این مقدار برای قهوه معمولی ۱۱۲ میلی‌گرم در هر فنجان می باشد.
خواص قهوه محلول یا فوری:
1-قدرت آنتی اکسیدانی با قهوه محلول:
آنتی اکسیدان های موجود در قهوه محلول از سلول‌ها در برابر آسیب رادیکال های آزاد خطرناکی که به طور طبیعی توسط بدن ایجاد می‌شوند محافظت می‌کنند که می توانند باعث بروز بیماری‌های قلبی و حتی سرطان شوند.
2-کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ با قهوه محلول:
افرادی که قهوه محلول می‌نوشند کمتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند، مطالعات نشان داده است که مصرف به اندازه قهوه (4 تا 5 فنجان در روز) می تواند احتمال ابتلا به دیابت را تا ۵۰٪ یا حتی بیشتر کم کند، یک تحقیق نشان داده نوشیدن هر فنجان روزانه قهوه می تواند خطر دیابت را تا ۷ % کم کند.
3-مواد مغذی در قهوه محلول:
هر نوع قهوه حتی قهوه محلول، مقدار کامل توصیه شده روزانه (RDI) نمی تواند تمامی ویتامین یا مواد معدنی مورد نیاز بدن را تامین کند اما وقتی یک فرد بین ۲ تا ۳ فنجان در روز قهوه مصرف کند، ویژگی های همه آنها یکجا با هم جمع می‌شود. قهوه حاوی ویتامین‌های B2،B3 وB5، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و منگنز می باشد.
4-چربی سوزی و کاهش وزن با قهوه محلول:
نوشیدن قهوه محلول یا فوری سوخت و ساز بدن و چربی سوزی را زیاد می کند که نتیجه اش کاهش وزن می باشد، همچنین کافئین موجود در قهوه نیز به سوزاندن چربی های قهوه‌ای بدن کمک می کند که معمولاً برای گرم ماندن ما در هنگام سرماخوردگی فعال می‌شوند.
5-عملکرد مغز و بیماری های عصبی با قهوه محلول:
کافئین به راه های مختلفی با سیستم عصبی مرکزی ارتباط برقرار می‌کند مگر اینکه بیش از حد مصرف شود که باعث عصبانیت می گردد! همچنین قهوه محلول باعث آزاد شدن انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین، سروتونین و آدرنالین می شود که همه شان عملکرد مغز را تحریک و بهبود می بخشند.
6-کاهش خطر ابتلا به آلزایمر و پارکینسون با قهوه محلول:
تأثیر قهوه بر مغز واقعی است، بیماری آلزایمر که معروف ترین بیماری عصبی شناخته شده است می‌تواند باعث زوال عقل و مرگ گردد، مصرف کافئین موجود در قهوه محلول باعث کاهش خطر ابتلا به آلزایمر می گردد و بر کاهش ابتلا به بیماری پارکینسون نیز تأثیرگذار می باشد.
7-سلامت روانی بهتر با قهوه محلول:
انتشار ناقل‌های عصبی ناشی از کافئین موجود در قهوه محلول هم باعث بهتر فکر کردن می شود و هم حس بهتری به شما می دهد، در کل افرادی که به طور منظم قهوه می‌نوشند کمتر دچار افسردگی شده و به خودکشی فکر می‌کنند.
8-کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی با قهوه محلول:
افراد به دلیل تأثیرات کافئین قهوه محلول، در معرض خطر کمتر دچار شدن به سیروز کبدی قرار می گیرند.
9-کاهش خطر ابتلا به سرطان و عمر طولانی تر با قهوه محلول:
قهوه محلول و نوشیدن منظم آن به دفاع در برابر سرطان روده بزرگ، آندومتر و کبد کمک می‌کند و حتی به مبارزه با انواع دیگر سرطان نیز کمک می نماید.
10-قهوه محلول و تأثیر در جذب آهن:
قهوه محلول بیشتر از قهوه معمولی باعث کاهش جذب آهن در روده و سیستم گوارش می گردد، نوشیدن یک فنجان قهوه فوری با یک وعده غذایی، جذب آهن در روده را از 88/5٪ به 97/0٪ کم می کند که در قیاس با جذب 64/1٪ برای قهوه معمولی بسیار کمتر می باشد، با تمام این توضیحات هیچ کاهشی در جذب آهن وقتی که قهوه فوری یک ساعت قبل از غذا نوشیده شود دیده نشده است.
مقدار آکریلامید بیشتر در قهوه محلول:
قهوه محلول یا فوری می‌تواند آکریلامید بیشتری نسبت به قهوه معمولی باشد. (آکریلامید فرآورده جانبی طبیعی حاصل از رست دانه های قهوه می باشد که هم نوروتوکسیک که بر روی سیستم عصبی انسان اثر میگذارد است و هم سرطان‌زا) انواع روش های پخت با حرارت بالا نیز می‌توانند آکریلامید تولید کنند مثلاً سیب زمینی سرخ کرده آکریلامید فراوانی دارد.
میزان آکریلامید در قهوه فوری بسیار کمتر از مقداری است که بتواند آسیبی به سلامتی انسان بزند، بیشتر تحقیقات انجام شده نشان می دهد که آکریلامید قهوه فوری، خطری ندارد ولی اگر نگران این مقدار می باشید بهتر است قهوه معمولی را بجای قهوه محلول یا فوری انتخاب کرده و بنوشید.
در هر حال بهتر است بدانید مصرف قهوه در حد متعادل برای سلامتی خیلی هم مفید می باشد آن هم بخاطر آنتی اکسیدان های موجود در آن که می‌تواند هرگونه خطر ناشی از آکریلامید را خنثی نماید.
در انتهای مقاله باید گفت درست است که قهوه های فوری و قهوه محلول برای سریع تر آماده شدن و جلوگیری از اتلاف وقت می باشند پیشنهاد می گردد برای نوشیدن انواع قهوه از دانه های قهوه تازه رست شده استفاده کنید و دقیقا قبل از دم آوری آن را آسیاب کنید تا از کیفیت، عطر و طعم واقعی قهوه لذت کامل و بیشتری ببرید. برای اطلاع از شرایط نمایندگی کافی پارس در شهر خودتان روی لینک ضربه بزنید.
