قهوه، از نوشیدنی‌های پرطرفدار و محبوب دنیاست که هر روزه بر تعداد کسانی که آن را بصورت روتین می نوشند اضافه می شود، دم‌آوری قهوه در کشورهای مختلف، متفاوت می باشد و تاکنون دستگاه ها و تجهیزات قهوه ساز زیادی ساخته شده است.
قهوه در ایران نیز به روش‌های مختلفی تهیه می‌شود و از انواع آن می‌توان قهوه عربی و قهوه یزدی را نام برد، در این مقاله می خواهیم به معرفی قهوه یزدی و تاریخچه آن و طرز تهیه اش بپردازیم که بسیار جالب و خواندنی می باشد. کافی پارس بزرگترین فروشگاه زنجیره ای کافه در ایران را تا انتهای مطلب همراهی کنید.
تاریخچه قهوه یزدی:
پیشینه قهوه یزدی بر مبنای مدارک شفاهی و مستندات به زمان‌های دور برمی‌گردد، برخی از منابع تاریخچه آن را به دوره قبل از ورود چای به ایران نسبت می‌دهند در حالی که به گفته برخی دیگر، قدمت تهیه و دم کردن این نوع خاص از قهوه در یزد مربوط به دوره قاجار می باشد. پس از کشف قهوه در اتیوپی، این نوشیدنی خود را به کشورهای عربستان، یمن، ایران و دیگر سرزمین های همسایه رساند.
روش تهیه قهوه در کشورهای عربی بدین صورت بود که دانه‌های قهوه را با ادویه های مختلف با طبع گرم از جمله زنجبیل، دارچین و هل بو می دادند و آن را بدون افزودن شکر تلخ می‌نوشیدند، این طرز تهیه قهوه دقیقا با همین شکل به ایران و شهر یزد ورود کرد و بعد از آن مردم یزد با انجام تغییرات و اضافه کردن شکر، نبات و هل آن را تبدیل به یک نوشیدنی محلی و مطابق سلیقه خود نمودند.
تغییر تاریخی قهوه و تبدیل آن به قهوه یزدی:
یزدی ها طبع قهوه را سرد می دانستند و به همین خاطر دانه‌های قهوه را در ظرفی شبیه به تابه ای کمی گود برشته می کردند اما با این روش، قهوه مغزپخت نمی‌شد؛ برای حل این مشکل یزدی ها قهوه بو داده را برای مدتی طولانی با گلاب، نبات و هل می‌جوشاندند و نهایتا به دلیل وجود نداشتن آسیاب برای پودر کردن دانه های قهوه نوشیدنی را از صافی عبور داده و بعد سرو می‌کردند.
ساکنان فلات مرکزی ایران در مراسم پُرسه (مراسم ختم درگذشتگان) و برای بزرگداشت از دست رفتگان خود و ماه محرم این نوع خاص از قهوه را سرو می‌کردند، یزدی ها نیز این رسم را زنده نگه داشتند و به همین دلیل است که امروز همه ما قهوه یزدی را بعنوان اثر ثبت شده ملی می‌شناسیم. محتوای قهوه قجری و قصه های آن را در مجله کافی پارس حتما مطالعه نمایید.
قهوه یزدی چیست؟
طرز تهیه قهوه یزدی که قدمت آن به قاجاریه برمی‌گردد، در فهرست آثار ناملموس ایران ثبت شده است، این قهوه با پودر قهوه تفت داده شده، آب و طعم دهنده های طبیعی مثل نبات، گلاب و هل درست می‌شود و طعمی متفاوت و جذاب از دیگر قهوه هایی دارد که تابحال تست کرده اید. قهوه یزدی یا ایرانی مشابه قهوه ترک و قهوه عربی است اما در گذر زمان با افزودن طعم دهنده های سنتی و محلی مطابق ذائقه یزدی ها شده و جایگاه ویژه‌ای را در فرهنگ، آداب و رسوم شهر یزد به خود اختصاص داده است.
این نوشیدنی گرم را معمولا در مراسم مذهبی بخصوص در ماه محرم و عزاداری ها و مراسم ختم از دست رفتگان (روز سوم فوت) همراه با کیک یزدی سرو می کنند و به همین خاطر با نام قهوه عزاداری یا روضه ای نیز معروف است. تهیه قهوه یزدی حدودا ۶ ساعت زمان نیاز دارد و برای تهیه آن در خانه، باید کمی صبر داشته باشید.
این نوشیدنی ایرانی شده، شیرین و بسیار غلیظ می باشد که در کنار کیک یزدی میان وعده ای فوق‌العاده برای عصرهای سرد زمستانی به حساب می آید. بررسی میزان کالری انواع قهوه را حتما در مجله کافی پارس بخوانید و با دوستانتان هم به اشتراک بگذارید.
مواد لازم برای تهیه قهوه یزدی جهت 1 نفر:
1-یک پیمانه یا یک و نیم قاشق چای خوری سرپر پودر قهوه ترک
2-دو تا سه پیمانه شکر
3-یک فنجان کوچک آب
4-هل به مقدار لازم
5-نبات به مقدار لازم
6-گلاب به مقدار لازم
طرز تهیه قهوه یزدی:
1-یک پیمانه یا یک و نیم قاشق چای خوری سرپر پودر قهوه ترک را با دو تا سه پیمانه شکر و یک فنجان کوچک آب در یک کتری یا قهوه‌جوش مسی بریزید و آن را روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا وقتی جوش بیاید.
2-پس از جوشیدن مواد داخل کتری یا قهوه‌جوش، شعله گاز را کم کنید و اجازه دهید تا قهوه برای ۴۰ دقیقه تا یک ساعت بجوشد و آرام آرام، قل بخورد.
3-گلاب، نبات و هل را به مقدار دلخواه به قهوه اضافه کنید و اجازه دهید تا قهوه برای یک ساعت دیگر هم آرام بجوشد و قل بزند.
4-قهوه یزدی آماده است، می توانید آن را با ملاقه در شات اسپرسو یا فنجان قهوه ترک بریزید.
مواردی مهم در بهتر شدن طعم قهوه یزدی:
1-برای معطر کردن بیشتر قهوه یزدی می‌توان در صورت تمایل به آن دارچین یا زنجبیل هم اضافه کرد.
2-قهوه یزدی را می‌توان روی شن داغ نیز دم کرد، شن داغ حرارت را بصورت یکنواخت به ظرف مسی منتقل می‌کند و با این شیوه قهوه بهتر دم می آید.
3-اگر پودر قهوه شما بو داده نباشد حتما باید پودر قهوه را کمی تفت دهید.
4-اگر زمان کافی برای تهیه این نوشیدنی دارید، بهتر است در مرحله سوم تهیه اش، آن را برای دو تا سه ساعت دم کنید.
5-می‌توان شکر را حذف و بجای آن از نبات استفاده نمایید. محتوایی با عنوان فواید و مضرات قهوه اسپرسو برای قلب در مجله کافی پارس هست که توصیه می گردد حتما آن را بخوانید.
طرز تهیه قهوه یزدی به شیوه سنتی:
-تجهیزات لازم: ظرف مسی بزرگ، کاسه سفالی لعابدار، ملاقه (کمچلی)، انبر، زغال قیچ
-مواد لازم: نبات، هل، گلاب و قهوه
-طرز تهیه: چون این نوشیدنی بیشتر در مراسم عزاداری بخصوص در ماه محرم و مراسم مذهبی سرو می‌شود، نوع تهیه آن بستگی به تعداد افراد حاضر در مراسم دارد؛ برای تهیه قهوه یزدی به روش سنتی ابتدا پودر قهوه را کمی تفت می‌دهند تا بو داده شود سپس حدود چهار یا پنج لیتر آب را در قابلمه‌ای بزرگ روی حرارت آتش جوش می‌آورند.
در ادامه دو لیوان پودر قهوه بو داده شده سنتی و مخصوص یزدی را به آب جوش اضافه می نمایند، پس از مخلوط شدن کامل آب و قهوه، حدود یک لیتر گلاب به نوشیدنی اضافه می گردد، ناگفته نماند یزدی‌ها از گلاب مخصوص خودشان یعنی گلاب گل سرخ ده بالای یزد برای تهیه قهوه یزدی استفاده می‌کنند.
در مرحله بعدی دو قاشق غذاخوری هل خرد شده به قهوه اضافه و با آن ترکیب می کنند و بعد از آن نبات (البته با توجه به ذائقه میزبان) در قهوه یزدی ریخته می‌شود. فوت کوزه‌گری قهوه یزدی برای خوشمزه‌تر کردن قهوه در این مرحله انجام می گردد که شامل انداختن دو یا سه عدد زغال سرخ متوسط در قابلمه می باشد که پس از کمی جوشیدن آنها را از قهوه درمی‌آورند.
در این مرحله از نوعی ذغال مخصوص (زغال قیچ) استفاده می‌شود که نه خاکستری از خود به جای می‌گذارد و نه در قهوه خرد می گردد (این نوع زغال از بیابان‌های اطراف یزد و مهریز تهیه می‌شود)، قهوه پس از درآوردن ذغال‌ها دوباره جوشانده می‌شود، در این مرحله حرارت را کم می‌کنند و اجازه می‌دهند تا قهوه برای دو تا سه ساعت قل بخورد و جا بیفتد، قهوه پس از جا افتادن و غلیظ شدن سرو می گردد.
قهوه یزدی چه طعمی دارد؟
قهوه یزدی بادی غلیظی دارد و طعمی تلخ، گس، شیرین و معطر با هل، تجربه‌ای متفاوت از نوشیدن یک فنجان قهوه است که به شما پیشنهاد می شود، ناگفته نماند این نوشیدنی خوش‌طعم و گرم ایرانی در بین گردشگران داخلی و خارجی طرفداران زیادی دارد و حتی می‌توان از آن به عنوان یک دسر استفاده کرد و نام برد. درباره بادی قهوه و افزودن اطلاعات عمومی خود درین باره حتما به سایت کافی پارس رفته و آن را سرچ نمایید.
ثبت قهوه یزدی در فهرست آثار ملی کشور:
قهوه یزدی، نمونه بومی‌سازی شده یک نوشیدنی غیر ایرانی و قدیمی می باشد که تعامل فرهنگی مردم یزد را به ما نشان می‌دهد، مردمانی که با تغییر یک ماده غذایی جدید، یک نوشیدنی جدید را طبق میل و ذائقه خود، خلق و بومی سازی کردند. این قهوه در تیر ماه سال ۱۳۹۸ در اجلاس سراسری میراث ناملموس کشور به ثبت ملی رسید.
برای ثبت این اثر با افراد خبره و کسانی که به‌صورت خانوادگی در تهیه قهوه یزدی تخصص داشتند ارتباط برقرار شد و از نظر آنها در تهیه گزارشی مناسب برای ثبت این نوشیدنی در فهرست میراث ناملموس استفاده شد و در آخر در اجلاس سراسری آثار ناملموس با اکثریت آرا قهوه یزدی به ثبت رسید.
جشن اولین سال ثبت ملی قهوه یزدی هم در تیرماه ۱۳۹۹ به همراه جشنواره فروش صنایع دستی در خانه تاریخی لاری های یزد برای دو شب برگزار گشت؛ در این مراسم علاوه بر سرو قهوه یزدی برای عموم مهمانان و پخش مستند قهوه یزدی طرز تهیه این نوشیدنی آموزش داده شد و همچنین از پیشکسوتان قهوه یزدی تقدیر به عمل آمد.
در انتها پیشنهاد می گردد اگر گذرتان به شهر یزد خورد علاوه بر بازدید از بناها و آثار تاریخی بسیار با ارزش این شهر، حتما قهوه یزدی را هم امتحان کنید و از نوشیدنش لذت ببرید؛ طعم منحصر بفرد این قهوه با استقبال گردشگران داخلی و خارجی نیز مواجه شده و در بیشتر هتل‌ها و رستوران‌ها و بوم گردی‌های استان با این نوشیدنی از مهمانان پذیرایی می گردد. برای دریافت نمایندگی از کافی پارس و اطلاع از شعب کافی پارس حتما به سایت کافی پارس سر بزنید.
