قهوه را در دستگاه ها و وسایل مختلف درست می کنند که هر روز در حال پیشرفت و مدرن شدند و روزانه مدل های مختلفی از آن را می توان در سایت ها و فروشگاه ها دید، امروز می خواهیم درباره یکی از قهوه سازهایی صحبت کنیم که جزو قدیمی ها به حساب می آید به نام موکاپات که نامش را بسیار شنیده اید، در این مقاله درباره تاریخچه بوجود آمدن آن و اجزایش صحبت می کنیم؛ برای اینکه یک باریستای خوب و حرفه ای شوید روی لینک دوره جامع آموزش باریستایی ضربه بزنید تا از سرفصل های آن آگاه شوید.
اختراع موکاپات (اسپرسو ساز گازی):
موکاپات در دهه 1930 را آلفونسو بیالتی ایتالیایی اختراع کرد، گویا این ایده ساخت را از دیدن لباس شستن همسرش گرفته است، ماشین لباسشویی آنها فقط یک سطل آب با صابون بوده که روی حرارت آتش می‌جوشیده است، آب از لوله بیرون می‌آمد و روی لباس‌های کثیف می‌ریخت البته تعریفش زیاد جالب نیست اما بیالتی تصمیم گرفت قهوه را با دستگاهی مثل آن تهیه نماید و طراحی موفق او یعنی موکاپات تا به حال پرطرفدار و محبوب مانده است؛ از زمان تولید و پخش اولین اسپرسوساز روگازی یا همان موکاپات در سال ۱۹۳۳ تا کنون، بیش از 300 میلیون مدل از آن را در سراسر دنیا فروخته شده و هنوز هم فروش خود را در بین قهوه خورها دارد.
دلیل انتخاب نام موکاپات:
چرا بیالیتی نام موکاپات (Moka Pot) را برای دستگاه انتخاب کرد؟ او می خواست ادای احترام به یکی از بهترین قهوه های جهان را داشته باشد یعنی قهوه یمنی و بندری به نام مخا در این کشور که تا به امروز هم بهترین قهوه های جهان به آنجا تعلق دارد، به همین خاطر نام دستگاه موکاپات شد تا همه بدانند این دستگاه، ظرفی (پات) است برای موکا.
موکاپات محصولی از دوران فاشیسم:
اختراع بیالتی در زمان بنیتو موسولینی بوجود آمد، وقتی که کشور ایتالیا در جنگ و خشونت بود و واردات و صادرات سخت کنترل می‌شد، ماده معدنی مورد نیاز برای تهیه آلومینیوم بومی ایتالیا بود و به همین دلیل در آن رژیم فاشیستی نسبت به فلزات وارداتی بیشتر توجه می کرد، موکاپات از آلومینیوم ملی ساخته شد و تولید آن ارزان و سریع انجام می شد، به علاوه هجوم ایتالیا به اتیوپی نوین، دانه قهوه با کیفیت این کشور را به ایتالیا وارد نمود و این اتفاق باعث ورود قهوه بیشتری به ایتالیا شد؛ ایتالیا کشوری که مردمش عاشق قهوه بودند و حالا موکاپات را هم در دست داشتند یعنی اسپرسوساز روگازی ملی که بهترین وسیله برای دم کردن قهوه اسپرسو در آن زمان شناخته شده بود؛ موکاپات پس از جنگ، به اروپای مرکزی و کشورهای لاتین هم وارد شد و به موفقیتی بین المللی دست پیدا کرد.
بهترین برند موکاپات در دنیا:
موکاپات موکا اکسپرس بیالتی:
با گذشت چندین دهه از اختراع موکاپات برند بیالتی همچنان به تولید این قهوه ساز ادامه داده و اینکه بگوییم موکا اکسپرس بیالتی پر فروش‌ترین اسپرسو ساز رو گازی در جهان می باشد اصلا اغراق نیست، این برند نوستالژی ایتالیایی را همراه با قهوه عالی ای که می سازد به منازل آورد و خیلی از طرفداران قهوه در دنیا ترجیح می دادند از این پدیده برای تهیه قهوه روزانه خود استفاده نمایند.
برند بیالتی حدود 90 سال می باشد که محصولاتش را در سراسر دنیا پخش می‌کند و نکته مثبت اینجاست که آلیاژ به کار رفته در محصولاتش روی طعم و عطر واقعی قهوه اثری منفی نمی‌گذارد و مزه اش را عوض نمی کند، ضمنا از موکاپات می توان در منزل، محل کار و طبیعت استفاده کرد و همین خصوصیات خوبش است که آن را به یکی از بهترین و دم دست ترین قهوه سازهای دنیا تاکنون تبدیل کرده است.
موکاپات و اجزای آن:
موکاپات (moka pot) که همان اسپرسوساز روگازی هم نامیده می شود از قوانین پایه فیزیک برای تهیه یک فنجان قهوه استفاده می نماید، در واقع این دستگاه عملکردش مثل اسپرسوساز برقی می باشد و توسط فشار آب، پودر قهوه را عصاره گیری می کند، همچنین از نظر قیمتی نیز بسیار مناسب تر است و هر کسی می تواند یکی از آن را داشته باشد.
موکاپات کلا از بخش های زیر تشکیل می شود:
1-یک قسمت برای ریختن آب (پایین ترین قسمت دستگاه)
نکته: اگر فرصت زیادی برای تهیه قهوه ندارید، می‌توانید از آب 50 درجه استفاده کنید نه آب جوش ولی اگر طعمی مطلوب‌تر می خواهید از آب سرد استفاده نمایید، همچنین شعله گاز را ملایم و متناسب با کف محفظه آب انتخاب نمایید.
2-یک قسمت برای ریختن پودر قهوه (قسمت میانی دستگاه)
نکته: پودر قهوه را در محفظه پر کنید و اصلا نیازی به فشردن آن مثل اسپرسو نمی باشد، فقط کافیست با دست سطح پودر قهوه را صاف نمایید، همچنین میزان آسیاب قهوه نباید زیاد ریز باشد زیرا علاوه بر گیر کردن در فیلتر بالایی و اختلال در عملکرد دستگاه باعث تلخ شدن بیش از اندازه قهوه نیز می گردد.
3-قسمتی هم برای عصاره قهوه اسپرسوی تهیه شده (قسمت بالایی دستگاه)
محفظه نگهداری قهوه تهیه شده و درب که باید همیشه پس از هر بار استفاده از موکاپات درون درب قهوه جوش و محفظه نگهدارنده قهوه را بخوبی بشویید.
نکته: بعد از شستشوی قسمت های گفته شده آب آن را خشک کنید تا قهوه به دیواره های موکاپات رسوب نکند و کیفیت نهایی قهوه همیشه خوب بماند.
4-یکی دیگر از قسمت های مهم موکاپات سوپاپ کنترل فشار آن در قسمت پایینی جایی که آب ریخته می شود می باشد، عملکردش مثل سوپاپ زودپز می باشد یعنی زمانی کاربرد دارد که آب جوش به هر دلیلی نمی‌تواند وارد محفظه خروجی قهوه گردد، در این موقع برای جلوگیری از افزایش فشار در محفظه آب، این سوپاپ بیرون آمده و بخار را خارج می نماید چون اگر این کار انجام نشود احتمال منفجر شدن دستگاه وجود دارد.
نکته:به این نکته همیشه توجه داشته باشید که سوپاپ در حالت عادی باید بسته باشد و آب روی آن را نگیرد.
5-واشر پلاستیکی که همیشه جنس پلاستیکی دارد بین محفظه آب و محفظه نگهدارنده عصاره قهوه قرار دارد و کارش این است که صافی یا فیلتر موکاپات را سر جایش نگه می دارد.
نکته: پس از مشاهده اولین خوردگی در واشر خیلی زود آن را عوض کنید.
6-فیلتر و لوله خروجی قهوه که آلومینیومی یا فلزی شبیه آن می باشد دارای سوراخ هایی یکدست و یک شکل است و کاربردش هم این است که فقط عصاره قهوه از آن خارج می گردد و به اصطلاح عصاره بدون لرد یا تفاله به دست می آوریم.
نکته: همیشه پس از پایان کار با موکاپات، فیلتر و لوله خروجی قهوه را با آب کاملا بشویید زیرا این کار در مزه نهایی قهوه تأثیر زیادی دارد.
عملکرد موکاپات با توضیح مختصر:
وقتی موکاپات روی حرارت قرار می‌گیرد، آب داغ شده و بخار ایجاد می‌شود، بخار، فشار را در محفظه پایینی زیاد می کند و آن را با فشار از میان دانه‌های قهوه عبور می دهد و به محفظه بالایی می رساند یعنی جایی که قهوه اسپرسو آماده سرو می باشد.
فشار محفظه بخار موکاپات فقط 5/1 بار است، این میزان حتی نزدیک به اسپرسو سازهای سنتی هم نمی باشد که حدود 9 بار فشار ایجاد می نمود، با این حال طراحی مناسب و توانایی این دستگاه در تهیه یک قهوه عالی، باعث محبوبیت و استفاده از آن در خانواده ها می باشد.
طرز تهیه قهوه با موکاپات:
اول اینکه باید بدانید قهوه‌ای که با موکاپات تهیه می‌شود قهوه اسپرسو است، پس با شنیدن قهوه جوش روگازی آن را با قهوه جوش روگازی ترک یا ایبریک اشتباه نگیرید؛ خوب داخل موکاپات اتفاقات فراوانی می‌افتد تا نهایتا یک فنجان قهوه خوش طعم به شما بدهد، مراحل کار دستگاه بصورت زیر می باشد:
-مواد لازم:
پودر قهوه آسیاب شده (سایز دانه قهوه‌ای که برای تهیه اسپرسو با موکاپات استفاده می نمایید دانه‌های متوسطی دارد، قهوه اسپرسو نرم تر از قهوه فرانسه و درشت تر از قهوه ترک است)
آب تصفیه شده (برای عطر و طعم بهتر)
موکاپات استیل یا آلومینیومی
شعله گاز با حرارت ملایم (تا قهوه نسوزد و تلخ نشود و طعمش عالی شود)
طرز تهیه:
1-اول آب را داخل قسمت پایینی موکاپات تا زیر سوپاپ پر کنید، وقتی آب (حتما باید تصفیه شده باشد) در قسمت پایینی موکاپات به جوش آید، هوای گرم منبسط شده و باعث ایجاد فشار می گردد، این فشار آب جوش را به سمت محفظه پودر قهوه در قسمت میانی می برد.
نکته: آب تصفیه شده در طعم و عطر نهای قهوه تهیه شده موثر می باشد و تفاوت فاحشی دارد.
2- پس از این که آب جوش به سمت بالا حرکت کرد، پودر قهوه موجود در محفظه فشرده شده و به سمت فیلتر متراکم می‌شود.
3- با جذب کردن آب جوش، قهوه هم منبسط شده و فشار بیشتری در میان دو محفظه ایجاد می شود.
4- وقتی قهوه کامل خیس و اشباع شد، آب از میان فیلتر فلزی رد می شود و به سمت تونل بالایی می‌رود.
5- وقتی آخرین قطره‌های آب جوش هم به سمت محفظه بالایی بروند، یک صدای آشنا و هیجان‌انگیز می‌شنوید، صدایی جذاب که می‌گوید قهوه آماده سرو و نوشیدن است.
چرا موکاپات برای تهیه قهوه گزینه مناسبی است؟
1- قیمت مناسب موکاپات که آن را بسیار ارزان‌تر از سایر دستگاه های قهوه‌ساز برقی می نماید چون همه توانایی خرید دستگاه اسپرسوساز خانگی را ندارند.
2- قابل‌حمل بودن به خاطر کوچکی و سبکی اش که می توان براحتی آن را با خود به هر جا برد.
3-بی نیاز به برق! یعنی می شود می‌توانید با روشن کردن آتش یا داشتن یک شعله گاز در هر جا قهوه درست کنید.
4-می‌توان با موکاپات چند نوع قهوه دیگر هم درست کرد، با اینکه امروزه ماشین‌های قهوه ساز زیاد و مدرنی وجود دارد اما ایتالیایی ها اکثرا هنوز هم از آن برای تهیه قهوه اسپرسو از موکاپات استفاده می نمایند.
نکاتی برای خرید یک دستگاه موکاپات عالی:
1-مهم ترین نکته در خرید موکاپات جنس آلیاژ مصرفی آن می باشد، جنس آنها به طور کلی از آلومینیوم یا استیل است که قطعا استیل بهتر می باشد چون هم بادوام تر است و هم روی طعم قهوه اثر منفی نمی گذارد ولی در مقابل جنس آلومینیوم دوام کمتری دارد و بر اثر استفاده زیاد در اثر گذر زمان روی طعم نهایی قهوه اثر بد می گذارد و حتی مزه اش را عوض می کند.
2-برند و کارخانه سازنده موکاپات خیلی اهمیت دارد، با اینکه کمپانی بیالتی هنوز هم سلطان موکاپات ها می باشد اما برندی مثل جنوا هم کیفیت خوبی در ساخت دارد، با این حال اگر بتوانید موکاپات بیالتی اصل تهیه کنید عالی است، پس پیشنهاد می گردد از خرید برندهای متفرقه و ناشناخته خودداری کنید و ارزان بودنشان باعث نشود تا قهوه بی کیفیت بنوشید.
3-حجم موکاپات ها از دیگر نکاتی است که باید به آنها توجه فراوان کنید چون بعضی تصور می کنند مثلا موکاپاتی که حجمش به اندازه 4 فنجان می باشد پس حتما خیلی بزرگ است اما بعد از خرید متوجه می شوند که اشتباه کرده اند چون فنجان قهوه برای ایرانی ها بسیار بزرگ تر از تصور ایتالیایی هاست به همین خاطر این نکته یادتان باشد که هر فنجان قهوه تهیه شده از موکاپات در اروپا حدود 60 میلی لیتر است مثلا اگر می خواهید یک ماگ 200 میلی لیتری قهوه عصاره گیری کنید و بنوشید باید یک موکاپات با حجم 6 فنجان بخرید که البته فروشنده ها در این زمینه به شما کمک خواهند کرد؛ ضمن اینکه یک فنجان استاندارد قهوه اسپرسو تهیه شده با موکاپات 35 کالری دارد.
چند نکته مهم برای داشتن اسپرسویی بهتر با موکاپات:
1-قهوه اسپرسویی که نخستین بار در موکاپات دم می کنید را حتما دور بریزید.
2-اسپرسویی که با موکاپات دم می شود رقیق تر از اسپرسویی است که با دستگاه اسپرسوساز تهیه می گردد و در نتیجه کرمای قهوه کمتری دارد.
3-قهوه اسپرسوی موکاپاتی معمولا در فنجان های ۲۰ تا ۳۰ میلی متری سرو می شود.
4-پیشنهاد می گردد برای تهیه قهوه اسپرسو با موکاپات از میکس دانه‌های قهوه عربیکا و قهوه روبوستا استفاده کنید.
5-حواستان باشد قهوه اسپرسو روی حرارت قل نزند و نجوشد و یا حتی سر نرود.
6-فنجان های سرو اسپرسو را از قبل گرم کنید چون این قهوه نسبت به تغییر دما حساس است و دمایش را زود از دست می دهد.
7-آب مخزن موکاپات را قبل از بستن دستگاه می‌توانید به جوش بیاورید و بعد سپس سبد پودر قهوه را در محل خود قرار دهید و دستگاه را ببندید.
8-اگر از دانه های قهوه تازه هنگام تهیه قهوه استفاده و همان موقع آسیاب کنید قهوه ای بی نظیر از نظر طعم و عطر خواهید داشت.
9- دانه‌های قهوه را طوری آسیاب کنید که پودر آن زیاد نرم نشود چون اگر بیش از اندازه آسیاب گردد طعم قهوه به تلخی می‌زند، همچنین پودر قهوه از سوراخ های سبد عبور می کند و وارد مخزن آب پایینی می گردد.
در نهایت باید گفت قهوه اسپرسویی که با موکاپات تهیه می گردد نوعی نوشیدنی گرمِ خیلی تلخ و رقیق با چربی قهوه نسبتا کم می باشد و تهیه آن با روشی کاملا دستی صورت می گیرد که با تمرین و تجربه می‌توانید بهترین آن را با این دستگاه عصاره گیری کنید؛ برای اطلاع از شرایط دریافت نمایندگی شعب کافی پارس روی لینک ضربه بزنید.
